Η αρχαία Φρυκτωρία στο Όρος Ποικίλο

Τι ήταν οι φρυκτωρίες;

Οι φρυκτωρίες ήταν ένα σύστημα συνεννόησης με πύργους-παρατηρητήρια σε σημαντικά σημεία που βρίσκονταν σε μεγάλο ύψος. Για πρώτη φορά ευρωπαϊκά και ίσως παγκοσμίως χρησιμοποιήθηκε στη Μινωική Κρήτη. Κατόπιν στην αρχαία Ελλάδα εφαρμόστηκε το σύστημα των φρυκτωριών. Το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες μέχρι το 1850 αλλά μπορούσε να μεταφέρει μηνύματα μόνο με ένα κοινό κώδικα. Η μεταβίβαση της πληροφορίας γίνεται με τη χρήση πυρσών κατά τη διάρκεια της νύχτας (φρυκτός=πυρσός και ορώ = βλέπω).

Πολλά από τα φωτεινά σήματα ανταλλάσσονταν τη νύχτα στη θάλασσα μεταξύ πλοίων και ξηράς και γενικά τα περισσότερα από αυτά αντιστοιχούσαν σε προσυμφωνημένα μηνύματα. Τα φωτεινά αυτά σήματα οι Έλληνες τα ονόμαζαν «πυρσούς» ή «φρύκτους» και από εδώ γνωρίζουμε και τους «φίλιους φρύκτους» ή τους «πολέμιους φρύκτους». Συγκεκριμένα όπως σημειώνει ο Θουκυδίδης, όταν στο στρατόπεδο έρχονταν φίλοι, οι στρατιώτες ύψωναν απλώς τους αναμμένους πυρσούς (φίλιοι φρύκτοι), ενώ όταν πλησίαζαν εχθροί, οι πυρσοί ανέμιζαν δεξιά-αριστερά (πολέμιοι φρύκτοι).

Η μελέτη των φρυκτωριών εμφανίζει αρκετό ενδιαφέρον αλλά και δυσκολία, τόσο γιατί πολλοί από αυτούς τους αρχαίους πύργους έχουν καταστραφεί εντελώς, όσο και γιατί για όσους διασώζονται δεν είναι εύκολο να τεκμηριώσουμε τη χρήση τους.

Ένα σημαντικό μνημείο στην περιοχή μας είναι η αρχαία Φρυκτωρία (γνωστή και ως Πύργος του Αιγάλεω) στην κορυφή Ζαχαρίτσα (452 μ.) στο ψηλότερο σημείο του όρους Ποικίλο, που διοικητικά ανήκει στον δήμο Πετρούπολης. Στο βάθος της δεύτερης φωτογραφίας μπορούμε να διακρίνουμε τον κόλπο της Ελευσίνας.

Πρόκειται για κατάλοιπα πύργου κυκλικής κάτοψης διαμέτρου 5,50μ., μέγιστου σωζόμενου ύψους 1,50μ. με περίβολο. Είναι κατασκευασμένος από ξερολιθιά και χρονολογείται τον 4ο αι. π.Χ. Σχετίζεται με το αμυντικό σύστημα του τείχους "Δέμα", που περιλαμβάνει τον "Πύργο του Δέματος", με τον οποίο μοιάζει ως προς την κατασκευή. Σκοπός του πύργου ήταν να μεταδίδει οπτικά μηνύματα που έπαιρνε από τον "Πύργο του Δέματος" στην Αθήνα.

Κώστας, Σπύρος, Διονυσία.